De druk op de politie bleef het afgelopen jaar groot. Zo steeg het totaal aantal misdrijven met 7% ten opzichte van 2021. Er werden in 2022 wel meer misdrijven opgelost (32%). Naast de stijging van het aantal misdrijven waren er klimaat- en stikstofprotesten, asielprotesten en geweld van hooligans. Regelmatig verhardden de protesten en zag de politie zich genoodzaakt om te begrenzen. Tijdens de jaarlijkse bijeenkomst met de pers keken regioburgemeester Hubert Bruls, hoofdofficier van justitie Marthyne Kunst en plaatsvervangend politiechef Gert Veurink terug op het jaar 2022.

Effecten van corona nemen af De afgelopen jaren zagen we het criminaliteitsbeeld ten gevolge van corona veranderen. In die periode zagen we een dalende lijn van de traditionele criminaliteit zoals woninginbraken, diefstallen en overvallen mede omdat er meer thuis werd geleefd, gewinkeld en gewerkt. Cybercrime, waar we zowel het hacken van computers als bijvoorbeeld online fraude of sextortion onder scharen, nam tijdens coronatijd juist enorm toe. Ook werd er tijdens de coronaperiode vaker melding gemaakt van overlast door jeugd. In 2022, het jaar waarin de coronabeperkingen werden opgeheven, zien we dat deze effecten van corona beginnen te verdwijnen. Zo stegen zowel de woninginbraken (4% t.o.v. 2021) als de straatroven (5% t.o.v. 2021) het afgelopen jaar voor het eerst weer licht. Wel is dit aantal nog steeds aanzienlijk lager dan voor de coronaperiode. Het aantal overvallen daalde met 15% ten opzichte van 2021. In 2022 daalde het aantal meldingen overlast door jeugd flink, dit ging van 23.668 in 2021 naar 16.253. Het aantal cybercrimedelicten liet voor het eerst een lichte daling zien. Wel is er nog steeds een stijgende lijn te zien ten opzichte van voor corona.

Toename verkeersongevallen letsel We zien de afgelopen jaren een continue stijging van het aantal verkeersongevallen met letsel. In 2022 steeg dit weer met 21%. Hierbij waren zeker 148 dodelijke slachtoffers te betreuren (toename van 25% t.o.v. 2021). Ook het geweld tegen politieambtenaren nam dit jaar toe naar bijna 3000 incidenten (ruim 2700 in 2021). Een andere flinke stijger is diefstal van fietsen en brom/snorfietsen. Hier is sprake van een stijging met 40% in vergelijking tot 2021.

Cybercriminelen spelen in op actualiteit Binnen cybercrime zien we verschillende fenomenen die regelmatig veranderen, waarbij criminelen slim inspelen op de actualiteit zoals het terugvragen van de energiecompensatie. Zowel jongeren als ouderen zijn slachtoffer. De impact op slachtoffers is vaak groot. De aanpak van cybercrime is een speerpunt voor politie en Openbaar Ministerie (OM). Zorgelijk is het gegeven dat de gemiddelde leeftijd van verdachten daalt. Het OM ziet binnen de groep verdachten van cybercrime dat het percentage jongeren tot 23 jaar tussen 2018 en 2021 gestegen is van 25 procent naar 57 procent. Daar waar mogelijk probeert het OM de schade te verhalen.

Het cybercrime team van de politie boekte het afgelopen jaar een aantal mooie successen. Zo slaagde het team er in juni in de verspreiding van schadelijke software (Flubot) te stoppen. Deze software verspreidde zich razendsnel via een valse sms van bekende pakketbezorgdiensten. Met de malware konden criminelen toegang krijgen tot de gegevens van het slachtoffer. Eenmaal in een telefoon, werden de contactpersonen gebruikt om het virus verder te verspreiden. Er waren al 10.000 slachtoffers gemaakt toen de software onschadelijk werd gemaakt. In oktober had het team een belangrijk aandeel in een actie tegen de ransomware-groep Deadbolt. Met ransomware houden criminelen computerbestanden in gijzeling. Slachtoffers moeten losgeld betalen om weer toegang tot hun bestanden te krijgen. Het lukte de politie tijdens een gerichte actie meer dan 150 decryptiesleutels van deze ransomware-groep te bemachtigen door een slimmigheid met bitcoinbetalingen. Met deze sleutels konden bestanden, zoals dierbare fotos of administratie, weer ontgrendeld worden, zonder dat het de slachtoffers geld kostte.

Bestrijden ondermijning prioriteit Ook in 2022 was het effect van ondermijnende georganiseerde criminaliteit zichtbaar in de eenheid. Zo werden er 14 drugslabs aangetroffen (in 2021 waren dit er 13) op verschillende plekken in de eenheid. De labs werden vooral in het zuidelijke deel van de eenheid Oost-Nederland aangetroffen maar ook het zuidoostelijke deel van Twente valt op. De aanleiding van het aantreffen van labs is divers en komt zowel uit opsporingsonderzoeken, meldingen van burgers als veiligheidsincidenten. Het aantal geconstateerde drugsdumpingen nam iets af van 36 in 2021 naar 32 in 2022. Impactvol was verder ondermeer de liquidatie van twee mannen op klaarlichte dag midden in een vol restaurant in Zwolle in maart 2022.

Deze zware georganiseerde criminaliteit tast onze democratische rechtsstaat aan en de aanpak heeft daarom ook in 2023 prioriteit. Dit doen we in nauwe samenwerking en verbinding met publieke- en private partners.

Snel gedagvaard Maatschappelijke onrust, met verschillende geplande en ongeplande protestacties tot gevolg, en ook voetbalwedstrijden, legden in 2022 een fors beslag op de capaciteit van de eenheid Oost-Nederland. De parate eenheden van de eenheid kwamen zon 183 keer in actie waarbij gemiddeld ongeveer 31 mensen werden ingezet. Het lukte het OM verdachten die werden aangehouden tijdens de protesten tegen het stikstofbeleid, snel voor de rechter te brengen. In totaal ging het in 2022 om 33 verdachten, verspreid over elf zittingen. Ook vandaag, vrijdag 13 januari, staan nog drie verdachten terecht voor strafbare feiten tijdens een protest op 1 december jongstleden in Zwolle. Het recht op demonstreren is een groot goed, maar als er sprake is van strafbare feiten en/of gevaar voor anderen, gaat het OM over tot vervolging.

Capaciteitstekort blijft beperkt Een jaar geleden waarschuwde de driehoek voor capaciteitstekorten in de basisteams die enkele jaren zouden aanhouden. In 2022 blijken de tekorten enigszins mee te zijn gevallen. Werd vorig jaar nog rekening gehouden met scenarios waarin in de basisteams 4 tot 6 procent onderbezetting zou ontstaan, in 2022 blijkt dat de tekorten beperkt bleven tot zon 2%.

Er zijn in 2022 een kleine 200 politiemensen de basisteams ingestroomd. Verder krijgt de eenheid Oost-Nederland vanuit het regeerakkoord en de motie Hermans de komende jaren structureel 110 nieuwe politiemensen erbij. Dit betekent nog niet dat de teams direct verlichting voelen. Zo moeten nieuwe politiemedewerkers worden opgeleid en zal de begeleiding van nieuwe instromers de komende tijd de nodige inspanning vragen. Ook worden er nog steeds collegas landelijk ingezet voor bewaken en beveiligen. De krapte was overigens ook voelbaar in de opsporing en de hele strafrechtketen. In het afgelopen jaar is gewerkt aan versterking en dat wordt ook het komend jaar doorgezet. De kracht van de eenheid Oost-Nederland is de gewoonte om elkaar te helpen om het werk zo goed mogelijk te verdelen.

Versterken van de verbinding De driehoek signaleert tot slot dat de politie haar werk doet in een samenleving waarin sterk uitgesproken meningen veel aandacht krijgen en gezag soms ter discussie lijkt te staan. Daarom is het, nu meer dan ooit, van belang de verbinding met alle groepen in de samenleving verder te versterken en zo te blijven bouwen aan het vertrouwen in de politie. Voor de politie is iedereen gelijkwaardig. Zij streeft ernaar dat vrijheid en veiligheid in balans zijn. Ook in 2023 wil de politie in Oost-Nederland eraan bijdragen dat alle inwoners prettig met elkaar kunnen samenleven.